Ξεχωρίζουν τρία οφθαλμοφανή προβλήματα: Πρόβλημα πρώτο, η περιορισμένη χρηματοδότηση, κάτι που δεν συναρτάται μόνο με την κρατική επιχορήγηση, αλλά και με τη δυνατότητα των πανεπιστημίων να βρίσκουν οικονομικούς πόρους. Πρόβλημα δεύτερο, η κακή κατάσταση των υποδομών αλλά και των συνθηκών λειτουργίας των κτιριακών συγκροτημάτων των ελληνικών πανεπιστημίων. Πρόβλημα τρίτο, το ασφυκτικό πλαίσιο λειτουργίας των ΑΕΙ που συχνά φτάνει μέχρι το σημείο ουσιαστικής κατάργησης της αυτονομίας και αυτοτέλειάς τους.
Για το πρώτο πρόβλημα η λύση είναι προφανής: η οικονομική κατάσταση της χώρας μάς υποχρεώνει να ψάξουμε πόρους από την αγορά, αλλά και από την αξιοποίηση της περιουσίας των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Είναι σημαντικό να συνδεθούν τα ΑΕΙ με την παραγωγή, κάτι που θα βοηθήσει και τους φοιτητές να έρθουν σε επαφή με την πραγματική οικονομία. Εξίσου κρίσιμη είναι η υλοποίηση προγραμμάτων που θα φέρουν φοιτητές και έσοδα από το εξωτερικό, όπως, π.χ., τα ξενόγλωσσα εκπαιδευτικά προγράμματα και τα καλοκαιρινά τμήματα σπουδών. Τα πανεπιστήμια έχουν μεγάλη ακίνητη περιουσία, την οποία πρέπει να εκμεταλλευτούν. Το παράδειγμα του Πολυτεχνείου Κρήτης δείχνει τον δρόμο αλλά αναδεικνύει ταυτόχρονα και τις απίστευτες αγκυλώσεις που τέτοιες προσπάθειες πρέπει να ξεπεράσουν.
Σε ό,τι αφορά στο δεύτερο πρόβλημα, δεν μπορούμε άμεσα να οικοδομήσουμε καινούργιες εγκαταστάσεις, αλλά μπορούμε άμεσα να κάνουμε τις υπάρχουσες να λειτουργούν καλύτερα. Με περισσότερη τάξη, καθαριότητα, και φυσικά μεγαλύτερη ασφάλεια για όλα τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας. Με εσωτερικούς κανονισμούς που θα γίνονται σεβαστοί. Και με σεβασμό στο πανεπιστημιακό άσυλο ως θεσμό κατοχύρωσης της ελεύθερης έκφρασης, όχι ως εργαλείο συγκάλυψης έκνομων συμπεριφορών.
Ωστόσο, για το τρίτο πρόβλημα μπορούμε να κάνουμε πολλά. Μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο λειτουργίας των πανεπιστημίων στη χώρα μας. Μπορούμε να αποβάλουμε τον κρατισμό και τις ιδεοληψίες τού χθες, ώστε να δώσουμε χώρο στην ελευθερία σκέψης, στην αξιοκρατία, στην εξωστρέφεια, στην αυτονομία και στην αυτοτέλεια.
Η σημερινή κυβέρνηση κινείται εντελώς ανάποδα. Σε δυόμισι χρόνια έχουν αλλάξει τρεις υπουργοί Παιδείας, ο καθένας με τα δικά του σχέδια που ακύρωναν αυτά των προηγούμενων. Ολοι όμως εμφορούνταν από την ίδια διχαστική λογική και είχαν έναν στείρο κομματισμό ως σημαία. Που αντί να κοιτάζει μπροστά τις ανάγκες της σύγχρονης εποχής, γυρίζει τα πανεπιστήμια πίσω, σε ιδεοληπτικές αγκυλώσεις που τις έχουν ξεπεράσει και η πολιτική και η κοινωνία και, τελικά, η ίδια η ζωή.
Το σχέδιο νόμου της κυβέρνησης για την ανώτατη εκπαίδευση αντανακλά αυτήν ακριβώς την αντίληψη. Αποτελεί, δυστυχώς, ένα μεγάλο στραβοπάτημα προς τα πίσω. Τραυματίζει βαθιά το αυτοδιοίκητο των ιδρυμάτων. Ενισχύει τον συγκεντρωτισμό και τη γραφειοκρατία. Χαρακτηρίζεται από μια διάθεση υπερ-ρύθμισης των πάντων, που τελικά καταστρατηγεί κάθε έννοια αυτοτέλειας.
Καταργούνται θεσμοί που συνέβαλαν στη λογοδοσία και τη διαφάνεια, όπως τα Συμβούλια Ιδρυμάτων, που είχαν την αποδοχή της πανεπιστημιακής κοινότητας. Αυτοί αντικαθίστανται με ένα θολό οργανωσιακό πλέγμα, τα Περιφερειακά Συμβούλια, που αιχμαλωτίζει τη λειτουργία των ιδρυμάτων σε ένα εντελώς ασαφές και προβληματικό πλαίσιο. Ακόμη χειρότερα: η πρόταση της κυβέρνησης καταργεί την αξιολόγηση, υποβαθμίζοντας τον ρόλο της ανεξάρτητης Αρχής Διασφάλισης Ποιότητας, κόντρα σε όσα συμβαίνουν διεθνώς.
Ο νόμος που φέρνει η κυβέρνηση για τα ΑΕΙ υποβαθμίζει τα μεταπτυχιακά προγράμματα, τα οποία αντιμετωπίζει ισοπεδωτικά, με στρεβλές προτεραιότητες και με διατάξεις που λειτουργούν ως αντικίνητρα στην ανάπτυξη υψηλής στάθμης σπουδών. Η λειτουργία των μεταπτυχιακών δεν μπορεί να ρυθμίζεται από το κράτος σε κάθε λεπτομέρεια. Η πολιτεία, όπως και τα ιδρύματα, πρέπει να μεριμνούν για την ισότιμη πρόσβαση των οικονομικά ασθενέστερων φοιτητών, μέσα από ένα πλέγμα υποτροφιών ή άλλων ρυθμίσεων. Ολα τα υπόλοιπα πρέπει να είναι αρμοδιότητα των ίδιων των πανεπιστημίων.
Στην πραγματικότητα, η κυβέρνηση κάνει ό,τι μπορεί για να ενισχύσει την κομματικοποίηση στα πανεπιστήμια, επαναφέροντας τη συμμετοχή των φοιτητών στα όργανα διοίκησης. Και μάλιστα με εκπροσώπους που δεν θα εκλέγονται από καθολική ψηφοφορία αλλά θα υποδεικνύονται από τις φοιτητικές παρατάξεις. Την ίδια ώρα, «κατοχυρώνεται» και προστατεύεται η ανομία στους πανεπιστημιακούς χώρους, καθώς επιστρέφει μια απολύτως παρωχημένη αντίληψη για το ακαδημαϊκό άσυλο. Ολα αυτά ενώ απουσιάζει κάθε προσπάθεια για να ενισχυθεί η εξωστρέφεια των ιδρυμάτων μας πριμοδοτώντας την έρευνα, αναζητώντας ιδιωτικές δωρεές, ή διευκολύνοντας την προσέλκυση ξένων φοιτητών.
Πολιτικά, η κυβέρνηση ακυρώνει το συναινετικό κλίμα που είχε επιτευχθεί στο παρελθόν και έθετε μια βάση για χρήσιμες και ουσιαστικές αλλαγές στην ανώτατη εκπαίδευση. Οπως σε κάθε τομέα, οι κυβερνώντες πολιτεύονται δογματικά, συγκρουσιακά και με τρόπο τυφλά επιζήμιο για τα συμφέροντα της χώρας. Επιχειρούν να ελέγξουν τα πράγματα και να επαναφέρουν παρωχημένες ιδεοληψίες.
Συμπέρασμα: το νομοσχέδιο αυτό δεν πρέπει να περάσει. Αν περάσει, θα πρέπει να αλλάξει το συντομότερο δυνατό. Αυτή είναι η δική μας ευθύνη αλλά και η δική μας δέσμευση.
Η δημόσια εκπαίδευση είναι πνεύμονας της χώρας. Είναι επίσης ο πιο αποτελεσματικός μηχανισμός κοινωνικής κινητικότητας. Είναι ο σημαντικότερος δρόμος για να έχει ευκαιρίες στη ζωή του ένας νέος άνθρωπος χωρίς οικονομική άνεση. Η δημόσια εκπαίδευση δεν μπορεί να γίνει οχυρό για παρωχημένες μειοψηφίες που πηγαίνουν κόντρα στο ρεύμα των καιρών. Ούτε εργαλείο για να εκτονώνει ο ΣΥΡΙΖΑ τις ιδεολογικές του εμμονές.
Θέλουμε σύγχρονα και αυτόνομα πανεπιστήμια που να υπηρετούν την ανοικτή κοινωνία που οραματιζόμαστε. Τα τείχη που κάποιοι επείγονται να χτίσουν, εμείς θα τα γκρεμίσουμε για να δώσουμε πίσω τα πανεπιστήμια στους φοιτητές και τους καθηγητές. Οχι στους φοιτητοπατέρες και στις συντεχνίες που τα νέμονται εδώ και δεκαετίες. Και καλούμε όλους σε συστράτευση να μην γυρίσει η ανώτατη παιδεία μας πολλά χρόνια πίσω.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου