Η πολυπόθητη μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση είναι πλέον γεγονός. Και τη χαιρετίζουμε, όχι μόνο γιατί κάθε μείωση φόρου είναι καλοδεχούμενη, αλλά γιατί είναι η πρώτη έπειτα από ένα μακρύ καταιγισμό μέτρων αύξησης των φορολογικών βαρών. Δικαίως λοιπόν τονίσθηκε η συμβολική της σημασία, αν και θα προτιμούσα ο συμβολισμός αυτός να αφορά κάποια άλλη ομάδα του πληθυσμού ή κάποια βασική ανάγκη και όχι κάτι που πρωτίστως εντάσσεται στον τομέα της διασκέδασης. Αυτό όμως είναι θέμα καθαρά αξιολογικό.
Κάποιες επιφυλάξεις θέλουμε επίσης να διατυπώσουμε αναφορικά με τα επιχειρήματα που αναπτύχθηκαν για τη μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση και τα προσδοκώμενα από αυτήν αποτελέσματα. Οχι γιατί θέλουμε να χαλάσουμε την ευφορία που καλλιεργείται από τη μείωση αυτή, αλλά για να μην ξαφνιαστούμε τελείως, αν τα πράγματα δεν εξελιχθούν όπως ακριβώς τα φανταστήκαμε. Αναφέρθηκε αρχικά ότι η αύξηση του ΦΠΑ από 13% σε 23% δεν απέδωσε τα αναμενόμενα έσοδα, αυξήθηκε η ανεργία στον κλάδο και έκλεισαν επιχειρήσεις. Γεγονότα άκρως δυσάρεστα. Φυσικό όμως δεν είναι σε μια οικονομία που βρίσκεται σε χρόνια ύφεση να πληγεί σημαντικά ο κλάδος της εστίασης; Και, όσο υπάρχει ύφεση, αναμένει κανείς ότι η τάση αυτή θα αντιστραφεί με μια μείωση του ΦΠΑ;
Αναμένεται επίσης η μείωση του ΦΠΑ να οδηγήσει σε μείωση των τιμών. Την απάντηση την έδωσαν οι ίδιοι οι εστιάτορες, όταν δήλωσαν ότι το όφελος θα το καρπωθούν οι ίδιοι και η κυβέρνηση, όταν δήλωσε ότι δεν υπάρχει τρόπος διασφάλισης ότι το όφελος θα περάσει στον καταναλωτή. Το δείχνουν όμως και μελέτες από την εμπειρία άλλων χωρών. Αν η χώρα μας αποτελέσει εξαίρεση, θα είναι μια ευχάριστη έκπληξη.
Η μείωση του ΦΠΑ αναμένεται να έχει θετική επίδραση και στον τουρισμό. Ενα μέτρο που παίρνεται στα μέσα Ιουλίου μάλλον δεν προλαβαίνει να ασκήσει κάποια επίδραση εφέτος και εγείρονται ερωτηματικά όσον αφορά την επίδρασή του στο μέλλον, όταν τα τουριστικά πακέτα για τον επόμενο χρόνο κλείνονται τώρα και έχει ανακοινωθεί ότι η μείωση του ΦΠΑ θα ισχύσει πιλοτικά για έξι μήνες.
Αναμένεται επίσης να αυξήσει τα φορολογικά έσοδα και να μειώσει τη φοροδιαφυγή. Η άποψη αυτή έχει τη θεωρητική της βάση στην καμπύλη Laffer, σύμφωνα με την οποία από ένα σημείο και πέρα η αύξηση του φορολογικού συντελεστή δεν οδηγεί σε περαιτέρω αύξηση των εσόδων, αλλά σε μείωση. Τη σκέψη αυτή έχουν επεκτείνει κάποιοι, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι, κατ’ επέκταση, μια μείωση του φορολογικού συντελεστή μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα αύξηση των φορολογικών εσόδων και μείωση της φοροδιαφυγής. Για την καμπύλη Laffer και την ορθότητα όσων έχουν γραφεί γύρω από αυτήν έχουν ειπωθεί πολλά σε επιστημονικό επίπεδο και θα ήταν άσκοπο να αναφερθούν εδώ. Σε πρακτικό επίπεδο, το οποίο μας ενδιαφέρει εδώ, αξίζει ωστόσο να αναφέρουμε ότι, ενώ όσο αυξάνει ο φορολογικός συντελεστής, αυξάνει και η τάση για φοροδιαφυγή (αφού αυξάνει και το όφελος του φοροφυγά από τη φοροδιαφυγή), δεν ισχύει το αντίστροφο. Δηλαδή, όταν μειώνεται ο φορολογικός συντελεστής, δεν μειώνεται η τάση για φοροδιαφυγή. Ο λόγος είναι απλός: όταν κάποιος μάθει τον τρόπο και εθιστεί στη φοροδιαφυγή, δεν τη μειώνει εύκολα, αν μειωθούν τα οφέλη από αυτήν. Δηλαδή, δεν μειώνεται η φοροδιαφυγή όσο μειώνεται ο φορολογικός συντελεστής. Επιπλέον, για να υπολογίσει κανείς την επίδραση που θα έχει στα φορολογικά έσοδα η μείωση του ΦΠΑ, δεν πρέπει να λάβει υπόψη του μόνο την πιθανολογούμενη και αγνώστου μεγέθους αύξηση της κατανάλωσης και την πιθανολογούμενη μείωση της φοροδιαφυγής (κόψιμο επιπλέον αποδείξεων), αλλά και τη μείωση των εσόδων που θα υπάρξει από αυτούς που έκοβαν μέχρι σήμερα αποδείξεις. Η αύξηση των εσόδων λόγω αύξησης της κατανάλωσης και μείωσης της φοροδιαφυγής είναι άγνωστη και τελεί υπό αμφισβήτηση. Η μείωση των εσόδων από αυτούς που έκοβαν αποδείξεις είναι γνωστή και δεδομένη. Ελπίζω να έχουν γίνει σωστές εκτιμήσεις. Διαφορετικά, τη μείωση του κόστους εστίασης που θα απολαύσουν όσοι διασκεδάσουν εφέτος το καλοκαίρι και τους επόμενους μήνες θα την πληρώσει το κοινωνικό σύνολο στη συνέχεια.
* Ο κ. Νίκος Τάτσος είναι καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου