Πώς κυβερνά η γραφειοκρατία ...

Ο κ. Ράιχενμπαχ, που προς το παρόν ερευνά, διαπιστώνει και συμβουλεύει, κατανόησε επιτέλους ότι το μείζον πρόβλημα στην Ελλάδα είναι η γραφειοκρατία. Θα προσπαθήσω να συνεισφέρω στη συγκεκριμενοποίηση του προβλήματος με μια προσωπική εμπειρία μου. 

Προ ετών, όταν δεν υπήρχε ακόμη κρίση, χρειάστηκε σ' ένα υπουργείο να διεξαχθεί μια επείγουσα μελέτη με αναπτυξιακούς στόχους. Ο υπεύθυνος της ανάθεσης, ενώ υπήρχε δυνατότητα, απέφυγε να προωθήσει το θέμα της χρηματοδότησης με συνοπτικές αλλά αμφίβολης διαφάνειας διαδικασίες. Κι ας επρόκειτο για μια αμοιβή πανεπιστημιακού μόνο 1.500 ευρώ. Η ανάθεση θα ήταν νομιμότατη, η αμοιβή πενιχρή και εντός των περιθωρίων που προέβλεπε ο προϋπολογισμός της αρμόδιας επιτροπής. Συνεπώς δεν υπήρχε η νομική δυνατότητα να μην εγκριθεί.

Ο ερευνητής προχώρησε και περάτωσε τη μελέτη του εντός εξαμήνου, την παρέδωσε και εύλογα ανέμενε να πληρωθεί. Και τότε συνειδητοποιήθηκε πιο καθαρά τι σημαίνει αναμέτρηση με την εξουθενωτική γραφειοκρατία. Η αίτηση χρηματοδότησης είχε υποβληθεί εξαρχής στον αρμόδιο γενικό διευθυντή, ο οποίος προανήγγειλε ότι θα επακολουθήσει μια χρονοβόρος διαδικασία, που αφελώς θεωρήθηκε ότι δεν θα απαιτήσει περισσότερο από έξι μήνες, όσο και η εκπόνηση. Η μελέτη παραδόθηκε, εντός των προθεσμιών, αλλά η γραφειοκρατική διαδικασία δεν είχε ακόμη εγκρίνει την καθ' όλα νόμιμη αμοιβή, χωρίς όμως και να εγείρει οποιαδήποτε αντίρρηση. 

Ετσι πέρασε ένας χρόνος και ο αναθέσας τη μελέτη, αντιμετωπίζοντας την αγανάκτηση του απλήρωτου καθηγητή, που θεώρησε ότι εξαπατήθηκε, πλήρωσε εξ ιδίων τα 1.500 ευρώ, με πρόβλεψη να τα επιστρέψει όταν και αν εγκριθεί η καταβολή τους. Και έκτοτε άρχισε μια πιο στενή παρακολούθηση του γιατί καθυστερούσε η πληρωμή, για να διαπιστωθεί ότι ο νόμος προέβλεπε για την ολοκλήρωση της σχετικής διαδικασίας να την εγκρίνουν ο υπουργός Οικονομικών, ο υπουργός Εσωτερικών, η Γραμματεία του Υπουργικού Συμβουλίου, ξανά ο υπουργός Οικονομικών, ο υφυπουργός Εσωτερικών και ταυτόχρονα καμιά δεκαριά ακόμη γενικοί γραμματείς και υπηρεσιακοί παράγοντες.

Η γραφειοκρατική αυτή διαδρομή περατώθηκε μετά ενάμιση χρόνο και αφού χρειάστηκε ο αναθέσας τη μελέτη να προβεί και σε προσωπική παρέμβαση προς έναν υπουργό, επειδή αυτός δεν υπέγραφε ό,τι του εισηγείτο ο άλλος υπουργός, λόγω προσωπικής βεντέτας! Ετσι, πέρα από τον εφιάλτη της νομοθετημένης γραφειοκρατίας, προέκυψε και το άγος των συνεπειών της συναρμοδιότητας υπουργών, όπου ο καθένας αναδεικνύει τη σημαντικότητα του θώκου του προβάλλοντας προσκόμματα στους άλλους συναδέλφους του, ιδιαίτερα οσάκις δεν έχουν καλές προσωπικές σχέσεις ή μετέχουν σε αγώνα επίδειξης εξουσίας μέσα στην κυβέρνηση και στην «πελατεία» τους.

Αυτό το διπλό άγος της πολυπλόκαμης γραφειοκρατίας αφενός και της συναρμοδιότητας αφετέρου συνιστούν τον κυματοθραύστη κάθε προσπάθειας για ταχεία και σύννομη λειτουργία της κρατικής μηχανής. Το καρκίνωμα της γραφειοκρατίας είναι δημιούργημα του πελατειακού κράτους. Λειτουργεί ως δημιουργός θέσεων εργασίας για διορισμό «ημετέρων» που με τη σειρά τους ανταμείβουν ακόμη και με παράνομα ρουσφέτια τους κομματικούς πάτρωνές τους. Ταυτόχρονα όμως επωφελούνται χρηματιζόμενοι είτε με «γρηγορόσημο» ή μίζα για να προωθούν τις εκκρεμότητες είτε για να κάνουν με τη σειρά τους ρουσφέτια ή συγκάλυψη παρανομιών ή ενίοτε και για καταλήστευση του δημοσίου χρήματος. Πολύ περισσότερο καθώς πάλι το ίδιο πλέγμα πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων (όπου βαρύνουσα είναι και η ευνόηση συντεχνιών, καθώς και του συνδικαλιστικού κατεστημένου παντός χρώματος) έχει προνοήσει ώστε να αποτρέπονται κυρώσεις εις βάρος όσων αποκαλύπτεται ότι παρανομούν, είτε με ανάξιες λόγου ποινές είτε με ατέρμονες δίκες μέχρις ότου επέλθει παραγραφή, είτε ακόμη και με νομοθέτηση της ατιμωρησίας (π.χ. με πρόσχημα το αδιαχώρητο των φυλακών) είτε για δήθεν ανθρωπιστικούς λόγους.

Αραγε πώς θα υπάρξει η ανάπτυξη που όλοι επαγγέλλονται προτού καταργηθεί η διευκολύνουσα τη διαφθορά γραφειοκρατία και η θεσμοθετημένη ατιμωρησία; Και από ποιους;