Το ''τρίπτυχο'' της φετινής καταστροφής των δασών μας.

Άλλη μια χρονιά γινόμαστε θεατές στο ίδιο έργο, αυτό ''της καταστροφής του δασικού πλούτου της χώρας μας'', αφού από το 1998, όπου ανατέθηκε με τον Ν. 2612/1998, η ευθύνη και ο επιχειρησιακός σχεδιασμός της καταστολής των δασικών πυρκαγιών στο Πυροσβεστικό Σώμα και η πρόληψη των δασικών πυρκαγιών στη Δασική Υπηρεσία, μέχρι σήμερα ελάχιστα θετικά βήματα σε επίπεδο οργάνωσης και λειτουργίας του αρμόδιου φορέα δασοπροστασίας, έχουν πραγματοποιηθεί. Συγκεκριμένα, μόνον για τις καταμετρημένες μεγαλύτερες (77) πυρκαγιές, από τις συνολικά (8.550) εκδηλωθείσες, μέχρι και 30 Σεπτεμβρίου 2012, πυρκαγιές, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών Δασικών Πυρκαγιών (E.F.F.I.S), οι καταστροφές, κατά την τρέχουσα αντιπυρική περίοδο και μέχρι σήμερα, 30 Σεπτεμβρίου 2012, ξεπερνούν ήδη τις 520.000 καμένα στρέμματα αγροτοδασικών πυρκαγιών. Μόνον με τα μέχρι σήμερα στοιχεία, το έτος 2012, κατατάσσεται ήδη, κατά φθίνουσα σειρά, στην 3η καταστροφικότερη, μετά το 2007 και 2000, χρονιά από το έτος 2000. Εξάλλου οι πυρκαγιές παρουσίασαν φέτος μια ιδιαίτερη δριμύτητα, σε σχέση με προηγούμενα έτη. Η μέση καμένη αγροτοδασική έκταση είναι (63,8) στρέμματα / ανά πυρκαγιά, διπλάσια, σε σχέση με το 2011 (30,8) στρέμματα / ανά πυρκαγιά και 3,5 φορές μεγαλύτερη από το 2010, (18,2) στρέμματα / ανά πυρκαγιά. Οι λόγοι που εκτιμώ, ότι συνέβαλαν κυρίως στην καταστροφικότητα αυτής της αντιπυρικής περιόδου, είναι οι εξής:

1. -Οι ευνοϊκές κλιματικές συνθήκες.
2. -Οι δυσλειτουργίες του φορέα δασοπροστασίας και
3. -Το ανθρώπινο χέρι, που πυροδότησε τις πυρκαγιές, σε συνδυασμό με το έλλειμμα αποτελεσματικής λειτουργίας του αρμόδιου διωκτικού μηχανισμού.

Αναλύοντας κάθε μία από τις παραπάνω αιτίες, καταλήγουμε στα εξής ειδικότερα στοιχεία:

α) Ευνοϊκές κλιματικές συνθήκες.

Κατά την τρέχουσα αντιπυρική περίοδο, πράγματι υπήρξε ένα εκρηκτικό κλιματολογικό μείγμα, που ευνόησε τόσο την εκδήλωση όσο και την εξάπλωση πυρκαγιών, συγκροτούμενο από:

1) πρόωρη και παρατεταμένη ξηρασία,

2) επικράτησαν υψηλές θερμοκρασίες, άνω των 37ο, για μεγάλα και συχνά χρονικά διαστήματα, συνεπώς χαμηλή σχετική υγρασία και

3) ισχυροί και θυελλώδεις άνεμοι, οι οποίοι ευνόησαν την ταχεία εξάπλωση των όποιων πυρκαγιών προκαλούντο, με οποιοδήποτε τρόπο, δυσκόλευαν στο έργο τους τις πυροσβεστικές δυνάμεις, κι δημιουργούσαν προβλήματα στις επιχειρήσεις των πυροσβεστικών Α/Φ, συχνά έκαναν την εμφάνισή τους και σε πυρόπληκτες δασικές περιοχές.
Βέβαια ο δασοπυροσβεστικός μηχανισμός εκπαιδεύεται να αντιμετωπίσει πυρκαγιές και υπό τις ανωτέρω συνθήκες.

β) Δυσλειτουργίες του φορέα δασοπροστασίας.

Με τον όρο ''δασοπροστασία'' νοείται, τόσο η πρόληψη, για την οποία αρμόδια είναι η Δασική Υπηρεσία, όσο και η καταστολή, που είναι ευθύνη του Πυροσβεστικού Σώματος.

Η Δασική Υπηρεσία λοιπόν, λόγω έλλειψης των αναγκαίων πιστώσεων, δεν έχει προβεί τα τελευταία έτη στον απαιτούμενο σχεδιασμό έργων για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών, όπως τη διάνοιξη δασικών δρόμων, αντιπυρικών ζωνών, παράδειγμα εμφανές στην Χίο, με αφορμή την καταστροφική πυρκαγιά την 17/8/2012.

Οι Δήμοι, ωστόσο, που κι αυτοί από την πλευρά του συμβάλλουν ενεργά στον τομέα πρόληψης των πυρκαγιών, έλαβαν από την Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας πολύ καθυστερημένα (στα τέλη του Ιουνίου, και μειωμένες, σε σχέση με τα προηγούμενα έτη, τις σχετικές πιστώσεις για μια σειρά έργων και υπηρεσιών, που στοχεύουν στην πρόληψη των πυρκαγιών, όπως τους καθαρισμούς δρόμων στα περιαστικά δάση, λήψη μέτρων και μέσων πυροπροστασίας στις παράνομες χωματερές.

Το Πυροσβεστικό Σώμα, στηρίζεται από το 1998, σε ένα δόγμα δασοπυρόσβεσης, το οποίο εσφαλμένα αποδίδει σχεδόν όλο το βάρος στην καταστολή των πυρκαγιών, και μάλιστα πρωτίστως στην από αέρος με εναέρια μέσα κατάσβεση. Είναι πλέον, ως φαίνεται εκ του αποτελέσματος, αναποτελεσματικό. Με δεδομένη λοιπόν, λόγω της οικονομικής κρίσης, την ολοένα μείωση των σχετικών δαπανών, τόσο για την μίσθωση εναερίων μέσων, και για την ανανέωση και εκσυγχρονισμό του εθνικού εναερίου στόλου μας, όπως τα (13) Α/Φ τύπου CL-215 και τα (18) τύπου PZL, αφού ο εθνικός εναέριος στόλος μας στην πλειονότητά του είναι παλιάς τεχνολογίας και το ποσοστό της επιχειρησιακής διαθεσιμότητάς του, λόγω τεχνικών προβλημάτων, κάθε χρόνο μειώνεται, για παράδειγμα τον Ιούλιο ήταν περίπου 70% - 75%, όσο και για την εν γένει δασοπυρόσβεση, θα πρέπει λοιπόν το δόγμα δασοπυρόσβεσης να προσανατολισθεί σε άλλη βάση και άμεσα να αναθεωρηθεί. Ωστόσο το νέο δόγμα, όπως συμβαίνει στα σύγχρονα δυτικά κράτη, θα πρέπει να στηρίζεται πρώτιστα και κυρίως στην πρόληψη και ακολούθως στην καταστολή των πυρκαγιών. Εξάλλου και ο επιχειρησιακός σχεδιασμός, όπως για παράδειγμα η ανάπτυξη των κλιμακίων των εναερίων μέσων, που παραμένει σχεδόν αμετάβλητη από το 1998 μέχρι και το 2012, πρέπει άμεσα να τροποποιηθεί, σύμφωνα με τις σημερινές ανάγκες δασοπυρόσβεσης και όχι του έτους 1998 και βέβαια πάντα με βάση προηγούμενη σχετική μελέτη κι όχι τυχαία ή με κριτήρια ρουσφετολογικά ή κομματικά, όπως ίσχυε πρόσφατα. Επίσης πέραν των ανωτέρω δυσλειτουργιών, σε επίπεδο οργάνωσης και λειτουργίας του αρμόδιου δασοπυροσβεστικού μηχανισμού, και των μειωμένων, λόγω της οικονομικής κρίσης, για το 2012 και των επόμενων ετών, πιστώσεων, σχετικών με τη δασοπυρόσβεση, στον προϋπολογισμό του Π.Σ., υπήρξαν κι άλλα φαινόμενα δυσλειτουργίας του εν λόγω μηχανισμού, που επηρέασαν την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα και ικανότητα και συνέβαλαν τα μέγιστα στις καταστροφικές πυρκαγιές για το 2012, όπως:

• η έλλειψη σε αριθμό του αναγκαίου πυροσβεστικού προσωπικού.

• η μείωση, λόγω κρίσης, των αποδοχών του πυροσβεστικού προσωπικού, προφανώς επέφερε - και εφεξής θα επιφέρει - αρνητικές επιπτώσεις στο επιχειρησιακό επίπεδο, όπως την μείωση στην επιχειρησιακή απόδοσή του, εξαιτίας της πτώσης του ηθικού του.

• η έλλειψη και ο μη εκσυγχρονισμός του απαραίτητου υλικοτεχνικού και μηχανολογικού εξοπλισμού και μέσων, όπως των πυροσβεστικών οχημάτων κ.α.

• η καταπόνηση, λόγω της υπεργασίας, του πυροσβεστικού προσωπικού, επέφερε μείωση της επιχειρησιακής του απόδοσης.

• η μη ολοκλήρωση, ακόμη και σήμερα, του διαγωνισμού για την ανάδειξη μειοδότη για την προμήθεια αεροπορικού καυσίμου για τα μισθωμένα Ε/Π, τα οποία αναγκάζονταν να διανύουν μεγάλες αποστάσεις από τις έδρες της κύριας βάσης τους, όπου επιχειρούσαν σε πυρκαγιές, για να πληρώσουν αυτά με καύσιμα, διαδικασία με αρνητικές επιπτώσεις σε βάρος της επιχειρησιακής τους δράσης.
• ο αριθμός των μισθωμένων Ε/Π ήταν κατά δύο (2) ελικόπτερα βαρέως τύπου (με αναρτημένο κάδο 12.000 λίτρα νερού) λιγότερα, σε σχέση με το 2011, 2010, κ.α., ενώ ο σχετικός διαγωνισμός και η υπογραφή των σχετικών συμβάσεων καθυστέρησε το 2012, καθυστερώντας την έγκαιρη ένταξη των Ε/Π αυτών στον επιχειρησιακό σχεδιασμό.

• η μη επιχειρησιακή εκμετάλλευση, λόγω ''καθήλωσης'' και των πέντε (5) ιδιόκτητων ελικοπτέρων, εξαιτίας προβλημάτων συντήρησης αλλά και μη ύπαρξης χειριστών, αφού είχαν λήξει τα πτυχία τους και η ανανέωση αυτών για να μπορούν να ''πετάξουν'' τα όποια ετοιμοπόλεμα και συντηρημένα, έστω και εν μέσω της αντιπυρικής περιόδου, ελικόπτερα, τα τρία εκ των οποίων, τύπου BK-117, είναι συντονιστικά και μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν και σε επιχειρήσεις δασοπυρόσβεσης, ενώ τα άλλα δύο, τύπου SUPER PUMA, θα συμμετείχαν τόσο στην καταστολή των πυρκαγιών, όσο και στην άμεση μεταφορά ικανού αριθμού πυροσβεστικού προσωπικού στο θέατρο των επιχειρήσεων, όπως Χίο, Άγιο Όρος, αποτελούν επίσης σημαντικά προβλήματα, που εντάσσονται στην δυσλειτουργία του φορέα δασοπροστασίας και πιο ειδικά στου μηχανισμού δασοπυρόσβεσης, και συνέβαλαν και αυτά στις φετινές καταστροφές των δασών μας.

γ) Το ανθρώπινο χέρι, που από αμέλεια ή με πρόθεση, πυροδότησε τις πυρκαγιές, σε συνδυασμό με το έλλειμμα αποτελεσματικής λειτουργίας του αρμόδιου, για την εξιχνίαση των εγκλημάτων εμπρησμού σε δάση, διωκτικού μηχανισμού.

Οι δύο παραπάνω λόγοι, δεν θα μπορούσαν να συμβάλουν στην καταστροφή του δασικού μας πλούτου, αν πίσω από τις πυρκαγιές δεν υπήρχε ανθρωπογενής αιτία πρόκλησής τους. Βέβαια πυρκαγιές εκδηλώνονταν και θα εκδηλώνονται και στη χώρα μας, αφού τα δάση μας εντάσσονται στο μεσογειακό δασικό σύστημα και η φωτιά στο εν λόγω σύστημα είναι συνυφασμένη με αυτό, πρέπει όμως να ληφθούν τέτοια μέτρα έτσι ώστε να περιοστεί στο ελάχιστον ο αριθμός τους. Ένα από τα μέτρα αυτά, που θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην μείωση των πυρκαγιών είναι η ύπαρξη και λειτουργία ενός αποτελεσματικού διωκτικού μηχανισμού για τα εγκλήματα εμπρησμού σε δάση. Η αποκάλυψη, σύλληψη και παραπομπή στην Δικαιοσύνη των υπαιτίων πρόκλησης πυρκαγιών σε δάση, πέραν της κατασταλτικής του δύναμης, με την τιμωρία των ενόχων, θα ενεργούσε και προληπτικά για το μέλλον προς τους όποιους επίδοξους εμπρηστές. Ωστόσο, δυστυχώς και κατά την τρέχουσα αντιπυρική περίοδο, διαπιστώνεται, τουλάχιστον από τα πρώτα στατιστικά στοιχεία που ανακοίνωσε το Αρχηγείο Π.Σ, έλλειμμα αποτελεσματικής λειτουργίας του αρμόδιου διωκτικού μηχανισμού. Συγκεκριμένα, από το με ημερομηνία 26 Αυγούστου 2012 δελτίο τύπου, αναφέρεται ότι: ''Σημειώνεται ότι από τα μέχρι στιγμής διαθέσιμα στοιχεία των Ανακριτικών Γραφείων του Πυροσβεστικού Σώματος σχηματίστηκαν δικογραφίες για πρόκληση εμπρησμού σε αγροτοδασικές εκτάσεις σε βάρος 250 ατόμων: 26 για πρόθεση και 224 για αμέλεια...". Ο εν λόγω αριθμός, των 250 ατόμων, είναι φυσικά ελάχιστος, ποσοστό 3,4%, σε σχέση με τον αριθμό του συνολικού αριθμού των (7.336) αγροτοδασικών πυρκαγιών, που εκδηλώθηκαν το διάστημα από 1 Ιανουαρίου μέχρι και 31 Αυγούστου 2012. Βέβαια, το ότι ασκήθηκε ποινική δίωξη για τα 250 άτομα, δεν σημαίνει ότι όλα τα άτομα αυτά θα παραπεμφθούν για να δικαστούν, φερόμενοι ως κατηγορούμενοι για εμπρησμό σε δάση, με πρόθεση ή από αμέλεια, και επίσης δεν σημαίνει ότι, όσοι τελικά παραπεμφθούν στο ακροατήριο, στο τέλος θα καταδικαστούν. Οι εμπρηστές στη χώρα μας προκαλούν πυρκαγιά, είτε με πρόθεση είτε από αμέλεια, γιατί γνωρίζουν ότι δεν θα αποκαλυφθούν, συλληφθούν και οδηγηθούν στη Δικαιοσύνη από τον διωκτικό μηχανισμό, για να καταδικαστούν και όσοι τυχόν συλληφθούν και παραπεμφθούν στη Δικαιοσύνη και τελικά καταδικαστούν, γνωρίζουν ότι οι ποινές δεν είναι αυστηρές, έτσι ώστε να τους αποτρέψουν στο μέλλον να προκαλέσουν εκ νέου πυρκαγιά. Και τούτο γιατί το σύστημα των ποινών, που από τον ποινικό κώδικά μας, προβλέπεται για τους εκ προθέσεως και εξ αμελείας εμπρηστές σε δάση, είναι ως φαίνεται ανεπαρκές για να συνετίσει άλλους με την προληπτική τους δύναμη αλλά ούτε ενεργεί κατασταλτικά και του ίδιους, αφού ένας (1) στους τέσσερις (4), σύμφωνα με σχετική Έρευνα*, είναι υπότροπος. Για του λόγου το αληθές των προαναφερόμενων, σε αρκετά συμβάντα πυρκαγιών κατά την τρέχουσα αντιπυρική περίοδο και εν μέσω αυτής, κάποιοι συνάνθρωποί μας προέβησαν σε εγκληματικές συμπεριφορές, όπως π.χ έκαναν θερμές εργασίες, ή προέβησαν σε καύση υπολειμμάτων καλλιεργειών, ή πέταξαν αναμμένο τσιγάρο, μάλιστα και σε ημέρες που ο δείκτης κινδύνου πυρκαγιάς ήταν (3) ή ακόμη και (4), αδιαφορώντας γι΄αυτό, προκαλώντας από την εγκληματική τους αυτή αδιαφορία καταστροφικές πυρκαγιές.
Ανδριανού Γκουρμπάτση, Αντιστράτηγου Π.Σ,ε.α, νομικού.


Σημείωση(*): Έρευνα, Ανδριανού Γκουρμπάτση, Αντιστράτηγου Π.Σ,ε.α, νομικού ''Το προφίλ του εμπρηστή δάσους (2000 -2009)'', αναρτημένη στο http://www.andrianos-firedepartment.blogspot.com ''ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΜΠΡΗΣΜΩΝ''