Για το σενάριο δραχμής προτείνουν: χρυσό, τρόφιμα και καραμπίνα...

Ένας αναγνώστης της στήλης, χθες έγραφε στο διάλογο με σκωπτική και διαμαρτυρόμενη διάθεση: «Από ό,τι θυμάμαι το 2000 με τη δραχμούλα ζούσα σε σπηλιά δεν είχα σπίτι, δεν είχα ρεύμα και δεν έτρωγα την ημέρα τίποτα παρά λίγο ψωμί. Μετά με το ευρώ περνούσα καλύτερα! Ρε μας δουλεύετε!»

Πιστεύω πως διάθεση για δούλεμα δεν έχει κανένας. Ένας φίλος της στήλης μού περιέγραφε τραγικές σκηνές που είχε ζήσει όταν επισκέφθηκε συγγενείς του στην Μολδαβία, λίγο μετά την κατάρρευση της σοβιετίας.

Οι συγγενείς του που έμεναν εκεί είχαν αρκετές οικονομίες σε ρούβλια στην τράπεζα π.χ. για να αγοράσουν ένα διαμέρισμα. Όταν αποφασίστηκε η αλλαγή σε λέι η αξία των καταθέσεων έφτανε για ένα τσουβάλι αλεύρι.

Οι δρόμοι και τα κτήρια ήταν εγκαταλελειμμένα, γιατί κανένας δεν δούλευε καθώς με το μισθό που έπαιρνε δεν μπορούσε να ζήσει. Οι κινηματογράφοι και άλλα κτήρια είχαν λεηλατηθεί, μέχρι κουφωμάτων για καυσόξυλα. Τα αυτοκίνητα λόγω έλλειψης καυσίμων ήταν ακίνητα.

Τι συνέβη σε όλες τις ανατολικές σοβιετικές χώρες;

Το οικονομικό σύστημα είχε αρχίσει να χρεοκοπεί από χρόνια, απλά κάποια στιγμή κατέρρευσε. Τι σημαίνει αυτό. Ο παραγωγικός ιστός της χώρας είχε αποσαρθρωθεί. Σιγά-σιγά ελλείψει ανταγωνισμού είχε αρχίσει να παράγει με όλο και υψηλότερο κόστος μέχρι που το κόστος υπερέβαινε την αξία του παραγόμενου προϊόντος κατά πολύ. Βλέπε: Ο σοσιαλισμός στην Ελλάδα καταρρέει με πάταγο....

Ένας πελάτης δέκα σερβιτόροι...
Θυμάμαι όταν ζούσα στο Δυτικό Βερολίνο, πήγαινα τακτικά στο Ανατολικό για να παρατηρώ τους ανθρώπους. Έτσι, η ούτε καν μαρξιστική αλλά μαρξική παιδεία της εφηβείας μου μεταμορφώθηκε σιγά-σιγά σε απέχθεια και έχθρα, σε ό,τι έχει σχέση με τα βάναυσα εκείνα καθεστώτα.

Η χαρακτηριστική εικόνα που μου έχει μείνει είναι να μπαίνεις σε μια καφετέρια, με τρεις πελάτες και τριάντα άτομα προσωπικό, και να καταφέρνεις να πιείς κάτι που ονόμαζαν καφέ μετά από μια ώρα. Κανείς δεν είχε κίνητρο να κάνει την δουλειά του, γιατί δεν περίμενε τίποτα παραπάνω από αυτά είχε εξασφαλισμένα ήδη. Όταν έδειχναν ζήλο για εξυπηρέτηση ήταν για να σου προτείνουν λαθρεμπόριο συναλλάγματος ή άλλες ύποπτες υπηρεσίες. Κάπως έτσι είναι τα πράγματα και στο ελληνικό δημόσιο, που λειτουργεί σαν "καφενείο" χωρίς να σερβίρει καφέδες.

Είχα ακούσει ιστορίες για τρακτέρ και γεωργικά μηχανήματα, που εγκαταλείπονταν μετά την πρώτη χρήση και σκούριαζαν στο ύπαιθρο, γιατί ήταν απλά κρατική περιουσία και όλοι αδιαφορούσαν γι’ αυτά.

Τα ίδια είδα και στη Ρουμανία και στην Κούβα.

Λίγο πριν αρχίσει η κατάρρευση, ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ παρακαλούσε τον Χέλμουτ Κόλ να στείλει μερικά εκατομμύρια μάρκα για να πληρώσει τους αστυνομικούς και τους στρατιωτικούς να παραμείνουν στη θέση τους. Οι τελευταίοι για να ζήσουν, με την πτώση, επιδίδονταν σε λαθρεμπόριο όπλων.

Ξαφνικά, το σύστημα κατέρρευσε. Το χρήμα δεν είχε αξία και άρα οι μισθοί που πλήρωνε το κράτος δεν επαρκούσαν για τίποτα. Ποιος και γιατί να παραμείνει στη θέση του; Οι αστυνομικοί, οι νοσοκόμες ή οι δασκάλες; Ο κόσμος στις πόλεις άρχισε, να κυνηγάει τις γάτες, να φυτεύει τα παρτέρια στα πεζοδρόμια και να κόβει τα δένδρα στα πάρκα. Τα εθνικά νομίσματα δεν είχαν καμιά αξία και μοιραία η πορνεία και η εγκληματικότητα έγιναν μέσα επιβίωσης.

Ο παραγωγικός ιστός είχε ήδη αποσαρθρωθεί και ήταν παρωχημένος για να αρχίσει να παράγει, έστω και κάτω από συνθήκες ιδιωτικής οικονομίας. Οι ξένοι δεν πήγαιναν εκεί να επενδύσουν τα πρώτα χρόνια, λόγω της απουσίας σταθερού περιβάλλοντος και μεγάλης εγκληματικότητας. Πέρασαν αρκετά χρόνια μέχρι να αρχίσει να λειτουργεί κάποιο νομικό πλαίσιο.

Η Ελλάδα έχει αρκετές ομοιότητες με τα καθεστώτα αυτά, όπως η απουσία παραγωγικού ιστού να λειτουργήσει μετά το πρώτο σοκ μιας πιθανής υποτίμησης της δραχμής, δημόσιο τομέα που δεσπόζει στη οικονομία, νομικό καθεστώς αντιφατικό και δαιδαλώδες, γραφειοκρατία και διαφθορά.

Σε σύγκριση με όλη την υπόλοιπη Ευρώπη μοιάζει με την τελευταία σοβιετική χώρα.

Δυστυχώς από το 2000 μέχρι τώρα έχουν περάσει αρκετά χρόνια. Το Ευρω ήταν η χαριστική βολή στη διάλυση του παραγωγικού ιστού της χώρας μας, η οποία είχε ξεκινήσει από την μεταπολίτευση, όταν οι αλλαγές στην διεθνή οικονομική δραστηριότητα, δεν αντιμετωπίστηκαν σωστά, με ανάδειξη των τομέων που η χώρα θα μπορούσε να έχει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα.

Το δημόσιο υπερδιπλασιάστηκε αλλά και ο ιδιωτικός τομέας που ζούσε εκτός ανταγωνιστικού πλαισίου από το δημόσιο πολλαπλασιάστηκε. Όλα αυτά με δανεικά. Μοιραία φτάσαμε στο σημείο μηδέν. Και χωρίς το ευρώ εκεί θα φτάναμε, ίσως λίγο νωρίτερα. Τα χαμηλά επιτόκια μας κράτησαν μερικά χρόνια ακόμη στον «αφρό».

Μια διεθνής κρίση ήταν αφορμή για αποκαλυφθεί το ελληνικό πρόβλημα. Σε ένα - δυο χρόνια η διεθνής κρίση μπορεί να ξεπεραστεί. Η Ελλάδα χρειάζεται 5-10 χρόνια για να σταθεί στα πόδια της, όπως συνέβη με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Αντιμετωπίζει και η Ιταλία πρόβλημα λένε πολλοί. Ναι, αντιμετωπίζει, αλλά η Ιταλία με μια ήπια αναδιάρθρωση και μεταρρύθμιση μπορεί να απογειωθεί αφού και τώρα στην κρίση έχει 400 δισ. εξαγωγές έναντι 400 δισ. εισαγωγών. Στην Ασία κάνουν σαν τρελοί για ιταλικές μάρκες και σχέδια. Στην Ελλάδα οι συνδικαλιστές κατάφεραν να κλείσουν και τα υποτυπώδη που υπήρχαν, ΝΑΜΚΟ, Πιρέλι, Τεοκαρ, Γκουτγιαρ κλπ.

Προστασία έναντι δραχμής...
Τις τελευταίες μέρες παρατηρώ πάλι ραγδαία αναζωπύρωση των ερωτήσεων που αφορούν την διασφάλιση των αποταμιεύσεων σε περίπτωση εξόδου της χώρας στη δραχμή ή διάλυσης του Ευρώ.

Τα e-mail πλέον είναι δεκάδες, ενώ με έχουν θυμηθεί φίλοι που είχαν να τους ακούσω εδώ και δεκαετίες.

Κοινός παρανομαστής όσων έχω κατά καιρούς γράψει, είτε σαν άρθρα είτε σαν απαντήσεις, είναι πως σαν κοινωνία πρέπει να κάνουμε τα πάντα προκειμένου να μην εξέλθουμε από το ευρώ, γιατί πιστεύω πως οι συνέπειες θα είναι τραγικές.

Κάποιοι πιστεύουν πως υπερβάλω για να αυξήσω τη αναγνωσιμότητα ή για να κάνω προπαγάνδα.

Οι περισσότεροι πιστεύουν πως το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα της επιστροφής στη δραχμή θα είναι η απώλεια των καταθέσεων και ως εκ τούτου η λύση βρίσκεται στην ανεύρεση ενός ασφαλούς καταφυγίου.

Νομίζω πως το πρόβλημα θα είναι οι κοινωνικές και ηθικές συνέπειες μιας τέτοιας εξέλιξης.

Πιστεύω πως η παρακάτω διαπίστωση ξένου οίκου απηχεί την πραγματικότητα.

Πριν λίγες μέρες ο Larry Hatheway της Ελβετικής UBS σε μια έκθεση με εκτιμήσεις για την πιθανότητα διάλυσης του Ευρω κατέληγε: «Ποιες θα ήταν, λοιπόν, οι καλύτερες επενδύσεις στο ενδεχόμενο της διάλυσης του ευρώ;

Υποθέτω ότι θα υπήρχαν κάποιες επενδύσεις που θα άξιζαν να εξεταστούν.

Τα πολύτιμα μέταλλα όπως για παράδειγμα, ο χρυσός. Όμως, και άλλα μέταλλα θα αποτελούσαν καλές επενδύσεις. Ανάμεσα σε αυτά, τα τρόφιμα σε κονσέρβες και τα όπλα μικρού διαμετρήματος»...

Το μεγάλο πρόβλημα μιας τέτοιας εξέλιξης θα είναι η εγκληματικότητα και η πιθανότητα κοινωνικής αναταραχής που μπορεί να φτάσει μέχρι τον εμφύλιο σπαραγμό. Τι να τις κάνει κάποιος τις 50.000 στην ξένη τράπεζα αν δεν μπορεί να κοιμηθεί στο σπίτι του ήσυχα;

Ανέφερα και πριν την Ελλάδα σαν το τελευταίο σοβιετικό καθεστώς της Ευρώπης. Αυτό εδράζεται στην αναλογία κρατικής και ιδιωτικής οικονομικής δραστηριότητας, όπου η πρώτη υπερτερεί σαφώς της δεύτερης με συνέπεια το αδιέξοδο της χρεοκοπίας.

Η Ελλάδα βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης ενός ιδιόμορφου οικονομικοπολιτικού μοντέλου που βρίσκεται μεταξύ της πάλε ποτέ σοβιετικής περιφέρειας και της βορείου Αφρικής.

Όταν χρεοκόπησαν οι σοβιετικές χώρες τα σημαντικότερα προβλήματα ήταν η ασφάλεια και ο επισιτισμός. Με την κατάρρευση της οικονομίας κατέρρευσε και ο κρατικός μηχανισμός με αποτέλεσμα οι υπηρεσίες αστυνόμευσης να διαλυθούν. Ποιος αστυνομικός είχε όρεξη να πάει να αντιμετωπίσει συμμορίες ενόπλων για έναν εικονικό μισθό, που δεν έφτανε να αγοράσει τίποτα;

Ας φανταστεί ο καθένας μια χώρα όπου ο μισός πληθυσμός έχει κρύψει τα ευρώ και συνεχίζει να συναλλάσσεται με αυτά ενώ αμείβεται σε δραχμές.

Γιατί κάποιοι παρουσιάζουν την δραχμή σαν πανάκεια, λες και όταν είχαμε δραχμή είχαμε βιοτικό επίπεδο Ελβετίας και οικονομική ανάπτυξη Κίνας ή Ινδίας; Άλλο πριν, άλλο μετά. Το μετά ορίζεται εκτός από το οικονομικό ισοζύγιο και από την αποστροφή του κόσμου προς τη δραχμή. Ακόμη και η μειοψηφία που την νοσταλγεί έχει αποσύρει τα ευρώ της από τις τράπεζες. Όποιος δεν φοβάται και πιστεύει στη δραχμή δεν τρέχει να κρυφτεί πίσω από το ευρώ. 

Οι οπαδοί της δραχμής...

Πάντα υπάρχουν άνθρωποι πρόθυμοι να υποστηρίξουν οποιαδήποτε άποψη, είτε από ειλικρίνεια, είτε από αφέλεια, είτε από δόλο. Πιστεύω στον καθένα αναλογεί ένα μείγμα από τα παραπάνω τρία στοιχεία.

Το γεγονός πως οι περισσότεροι από τους υποστηρικτές της δραχμής είναι άνθρωποι, οι οποίοι για δεκαετίες μιας προπαγάνδιζαν τον σοβιετικό παράδεισο και το ρούβλι ή το καθεστώς του Καντάφι, του Σαντάμ ή του Μάο δεν είναι τυχαίο και έχει τις ρίζες του εκεί.

Για τα μυαλά των ανθρώπων ισχύει αυτό που είχε πει ο Τσάρλι Μάνγκερ, μοιάζουν με τα ωάρια, ένα σπερματοζωάριο μόνο μπορεί να τα γονιμοποιήσει. Κατά συνέπεια έστω και αν αποκηρύξει κάποιος αργότερα μια ιδεολογία με βάση την οποία μεγάλωσε, οι δομές του τρόπου σκέψης δεν αλλάζουν.

Οι άνθρωποι που έχουν φύγει από θρησκευτικές ή πολιτικές σέχτες είναι χαρακτηριστικά δείγματα. Ελάχιστοι, χάρη και σε άλλες επιρροές καταφέρνουν να το ξεπεράσουν. Γι’ αυτό οι σέχτες δεν αφήνουν τα μέλη εκτεθειμένα σε άλλες επιρροές, ούτε τα κόμματα της «εκκλησιαστικής» αριστεράς.

Δεν είναι μόνο η UBS που βλέπει καταστροφική την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, για την χώρα κατ’ αρχήν και μετά πιθανόν για την ευρωζώνη. Όλες οι αναλύσεις συγκλίνουν σε αυτό το σενάριο.

Ορίστε τι λέει ο Willem Buiter της Citigroup για τις πιθανές συνέπειες της Ελλάδας από το ευρώ: «Το διατηρούμενο έλλειμμα στο ελληνικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και εμπορίου, που θα αντανακλά το δημοσιονομικό έλλειμμα του ιδιωτικού τομέα, καθώς και έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης, θα είναι αδύνατο να χρηματοδοτηθούν βραχυπρόθεσμα.

Χωρίς εξωτερική χρηματοδότηση, οι εισαγωγές θα καταρρεύσουν, διαταράσσοντας περαιτέρω την εγχώρια παραγωγή που θα έχει ήδη αποδυναμωθεί από την κατάρρευση της εγχώριας ζήτησης. Η συνολική ζήτηση και συνολική προσφορά θα κυνηγούν ή μία την άλλη προς χαμηλότερα σημεία ισορροπίας.»

Για όσους δεν καταλαβαίνουν τι λέει η παράγραφος είναι πάνω κάτω αυτά που ανέφερα και εγώ με ακαδημαϊκή οικονομική ορολογία.

 

Kώστας Στούπας 

capital.gr