Το όραμα του Κατρούγκαλου: Η φορολογία ως αυτοβελτίωση...

Ο κ. Κατρούγκαλος είπε ότι μπορούμε να ζήσουμε χωρίς καφέ και τσιγάρο. Δεν είναι η πρώτη φορά που ένας Συριζαίος δηλώνει ότι η λύση στην αύξηση της φορολογίας ενός προϊόντος είναι απλώς να μην το καταναλώνεις. Η δήλωση του κ. Φίλη, «πόσα μακαρόνια θα φάει πια ο κόσμος;», ήταν από τα χαϊλάιτς της περσινής χρονιάς. Το είδαμε και θα το ξαναδούμε πιθανόν πολλές φορές στο μέλλον. Ο λόγος; Τέτοιες ανοησίες πιάνουν στον Ελληνα. Αν δεν είχαν κάποιο αποτέλεσμα δεν θα επαναλαμβάνονταν.


Γιατί πιάνουν; Διότι, όπως έχουμε ξαναπεί, ο φόρος επιτρέπει την εξατομίκευση της αντίδρασης. Είναι μια ευκαιρία για να δείξουμε τα ταλέντα μας στην προσαρμοστικότητα και την ευελιξία. Να φανεί το δαιμόνιο της φυλής. Οταν μπαίνει κάποιος φόρος αυτομάτως ο καθένας αρχίζει στο μυαλουδάκι του να χαράζει προσωπικές στρατηγικές αντιμετώπισής του, νόμιμες, ημινόμιμες και παράνομες: θα δηλώνω λιγότερο εισόδημα, δεν θα κόβω αποδείξεις, θα δουλεύω ανασφάλιστος, θα καταθέσω πινακίδες και θα κυκλοφορώ στα κρυφά, θα καπνίζω λαθραία τσιγάρα, θα αγοράζω καφέ από τα Lidl, θα κόψω το κάπνισμα γιατί φέρνει βήχα, τον καφέ γιατί φέρνει τρέμουλο, τα μακαρόνια γιατί έχουν πολλούς υδατάνθρακες, τις μετακινήσεις με αυτοκίνητο γιατί υπάρχει κίνδυνος ατυχήματος κ.ο.κ.
Η περιπτωσιολογία είναι ατελείωτη. Καθένας αναπλάθει και ανασχεδιάζει νοητικά τον κόσμο του σύμφωνα με τα νέα δεδομένα, επιδίδεται σε problem solving επιδεικνύοντας πολυπραγμοσύνη και καπατσοσύνη ως απευθείας απόγονος του πολυμήχανου Θιακού. Αν τα καταφέρει να ξεγελάσει το κράτος θα πάρει μεγάλη ικανοποίηση: ο μικρός Δαβίδ που σφεντόνισε τον κρατικό Γολιάθ, το πανέξυπνο πειραχτήρι που ξεγέλασε τον νταή της γειτονιάς με τα τεράστια μπράτσα και την εξίσου κτηνώδη βλακεία. Αντίθετα με τους φόρους, η ονομαστική μείωση στο εισόδημα (περικοπή μισθού, σύνταξης, επιδόματος) είναι απεχθέστερη διότι δεν αφήνει περιθώριο αντίδρασης, πλήττει όλους το ίδιο. Δεν είναι μια απλή υλική βλάβη αλλά είναι και ηθική μείωση: add insult to injury, που λένε οι αγγλοσάξονες.
Είναι όμως πράγματι ανόητες δηλώσεις όπως του κ. Κατρούγκαλου; Σύμφωνα με την τυπική λογική ναι. Εάν όλοι συμμορφωθούν με την υπόδειξή του και σταματήσουν να καταναλώνουν καφέ και καπνό, τα έσοδα θα είναι μηδενικά και ο φόρος θα αυτοακυρωθεί. Επομένως η συμπεριφορά του υπουργού είναι αντιφατική και η όλη φάση παραδοξολογική, «Catch-22» όπως έχει κωδικοποιηθεί από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Τζόζεφ Χέλερ. Ετσι τουλάχιστον μας λένε οι «λογικοί» της υπόθεσης.

Ας επιχειρήσουμε όμως μια σουρεαλιστική υπεράσπιση της κυβέρνησης. Το αδύναμο σημείο στο συλλογισμό των «λογικών» είναι το «όλοι». Στην πραγματικότητα οι αντιδράσεις στην προτροπή Κατρούγκαλου θα διαφοροποιηθούν, δεν θα είναι όλες ίδιες. Κάποιοι θα εισακούσουν τη συμβουλή της κυβέρνησης και θα κόψουν τη φούμα. Κάποιοι θα προσπαθήσουν να απεξαρτηθούν αλλά δεν θα τα καταφέρουν, οπότε θα ρίξουν μέρος της ευθύνης για την αποτυχία στον εαυτό τους. Κάποιοι τέλος θα γράψουν στα παλιά τους την κυβέρνηση και θα συνεχίσουν να ζουν όπως ζούσαν. Ακόμα όμως και αυτοί θα αισθανθούν μια μικρή ενοχή όταν δουν άλλους να έχουν καταφέρει να απεξαρτηθούν από τις βλαβερές ουσίες. «Δεν κατάλαβα δηλαδή, πιο μάγκες είναι από μένα; Αν θέλω μπορώ και εγώ».

Η κυβέρνηση δημιουργεί δηλαδή ανταγωνισμό και ευγενή άμιλλα μεταξύ των φορολογούμενων, ποιος θα καταφέρει να γλιτώσει περισσότερο φόρο. Ποιος θα μείνει περισσότερο αλώβητος από το μακρύ παγωμένο χέρι του κρατικού γορίλα. Δείτε τον κύριο υπουργό σαν αγωνοθέτη, που ρίχνει την εναρκτήρια πιστολιά για ένα είδος φορολογικών «Hunger Games». Ετσι η κυβέρνηση της ριζοσπαστικής Αριστεράς, περιγράφοντας τη ζωή ως ακατάπαυστο αγώνα επιβίωσης, προωθεί εμμέσως νεοφιλελεύθερες και εγωιστικές αξίες: τον αδυσώπητο ανταγωνισμό, την ανάπτυξη δεξιοτήτων με οικονομικά μετρήσιμο όφελος και την επιβίωση του ισχυροτέρου.

O ανταγωνισμός παράγει υπεραξία και οδηγεί στην πρόοδο. Ισχυρότερος είναι όποιος αντέξει περισσότερο καιρό χωρίς καφέ, τσιγάρο, μακαρόνια, αυτοκίνητο, φαγητό, νερό, ατμοσφαιρικό αέρα. Οποιος υπερβεί την φθαρτή ανθρώπινη κατάσταση και γίνει ένα είδος θεού. Είναι ένα σπουδαίο όραμα για το μέλλον της ανθρωπότητας, που συνδυάζει την ευαισθησία της Αριστεράς με την ψυχρή αποτελεσματικότητα του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού.

Let the Games begin.

Γιάννης Μαύρος στο Protagon.gr