Το μέλλον της χώρας κορόνα γράμματα...

Η νέα κυβέρνηση πριν μια εβδομάδα εμφάνισε ως μεταρρύθμιση την πάταξη της φοροδιαφυγής μέσω καλωδιωμένων τουριστριών και μεταμφιεσμένων φοροελεγκτών σε νοικοκυρές με part time σχέση εργασίας.

Τρεις μέρες αργότερα, σαν βασικός άξονας της στρατηγικής πάταξης της φοροδιαφυγής, εμφανίστηκε η λοταρία των αποδείξεων.

Οι δυο αυτές «μεταρρυθμίσεις» που δημοσιοποιήθηκαν με διαφορά 2-3 ημέρων καταδεικνύουν πως επί της ουσίας δεν υπάρχει κανένα σχέδιο και πως οι αρμόδιοι κατά περίσταση πετάνε και μια «κοτσάνα» στο τραπέζι εν είδει φθηνών επικοινωνιακών τεχνασμάτων.

Για να αντιμετωπιστεί η φοροδιαφυγή χρειάζεται ένα πλέγμα κινήτρων και τιμωριών, ένα σταθερό πλαίσιο κανόνων και λειτουργίας και κυρίως η διακομματική αποδοχή αυτού του πλαισίου, έτσι ώστε να μην αλλάζει κάθε φορά που αλλάζει ο υπουργός ή η κυβέρνηση.


Ανέφερε λοιπόν μεταξύ 2 συνεντεύξεων, από τις 10 που δίνει καθημερινά ο υπουργός, πως με τη «λοταρία» θα αντιμετωπίσουμε τη φοροδιαφυγή. Η ιδέα φάνηκε έξυπνη του πρωθυπουργού που με τα οικονομικά φαίνεται να έχει όση σχέση έχει ο «φάντης με το ρετσινόλαδο» και αμφότεροι περιμένουν να πάρουν την εκταμίευση της δόσης από τους «κουτόφραγκους» για να πληρώσουν τις συντάξεις στα τέλη Απριλίου.

Πρόκειται για άλλη μια σίγουρη συνταγή αποτυχίας... Γιατί; Γιατί οι άνθρωποι πάντα βρίσκουν τον τρόπο να επιδιώξουν το συμφέρον τους.  Ακόμη και όσοι δεν έχουν σπουδάσει οικονομικά και κατά τη γνώμη μου κυρίως αυτοί. Αλλά αυτό είναι άλλο ζήτημα και έχει να κάνει με τις πλάνες και τις προκαταλήψεις των νεκρών οικονομολόγων...

α) Οι αποδείξεις

Κατ’ αρχάς, αν μια απόδειξη του 1 ευρώ και μία των 100 έχουν τις ίδιες πιθανότητες να κληρωθούν και να κερδίσουν 10.000 ευρώ τότε κάποιος που κάνει αγορές 100 ευρώ θα ζητά από το μαγαζάτορα να του βγάζει 100 αποδείξεις του 1 ευρώ. Έτσι θα αυξάνει τις πιθανότητες να κερδίσει, αλλά ταυτόχρονα όχι μόνο δεν θα βοηθήσει να μειωθεί η φοροδιαφυγή αλλά θα βοηθήσει αυτή να αυξηθεί...

β) Το πρώτο παράδειγμα...

Ας υποθέσουμε πως κάνετε ανακαίνιση στο σπίτι σας, με δουλειές για πλακάδες, ηλεκτρολόγους, υδραυλικούς κλπ ύψους 5.000 ευρώ με αποδείξεις ή 3.000  χωρίς αποδείξεις.

Σας συμφέρει να πληρώσετε 5.000  και να περιμένετε στο τέλος του μήνα να κληρωθείτε μεταξύ μερικών εκατομμυρίων Ελλήνων να κερδίσετε 10.000 ευρώ;

Μόνο κάποιος παλαβός θα ρίσκαρε μεταξύ των 2.000 σίγουρων ευρώ και των 10.000 με απειροελάχιστες μαθηματικά πιθανότητες. Στατιστικά λένε πως κάποιος έχει πιο πολλές πιθανότητες να χτυπηθεί μέρα μεσημέρι με αίθριο ουρανό από κεραυνό παρά να κερδίσει το λαχείο.

Οι απειροελάχιστες πιθανότητες εξανεμίζονται εντελώς αν λάβει κανείς υπόψη το βαθμό διαφθοράς του φοροεισπρακτικού μηχανισμού που θα διοργανώνει και τις ανάλογες κληρώσεις.

γ) Το δεύτερο παράδειγμα

Ας υποθέσουμε πως κάποιος αγοράζει κάθε μέρα μια τυρόπιτα, έναν καφέ και ένα μπουκαλάκι νερό έναντι 5 ευρώ με απόδειξη ή 3 ευρώ χωρίς απόδειξη.

Αν το ίδιο το κάνουν 10 εκατ. Έλληνες, οι πιθανότητες να κερδίσει στο τέλος του μήνα 10.000 ευρώ είναι 1 στα 10.000.000.

Αν τα 10.000 ευρώ που θα μοιράζει το Υπουργείο των Οικονομικών επί 100 φορές τότε θα έχουμε πιθανότητες 1 στις 100.000...

Δηλαδή στατιστικά από τις 100.000 επόμενες μέρες αν είμαστε τυχεροί σε μια από αυτές θα κερδίσουμε 10.000 ευρώ.

Οι 100.000 μέρες αντιστοιχούν σε 273 χρόνια.

Αν κάθε μέρα μέρα από τις επόμενες 100.000 μέρες πληρώνετε 5 ευρώ αντί των 3 που θα μπορούσατε να πληρώνετε φοροδιαφεύγοντας θα πληρώσετε 200.000 ευρώ παραπάνω.

Αν οι κληρώσεις γίνονται 12 φορές το χρόνο τότε η αναλογία κατεβαίνει κοντά στις 8.333 μέρες.

Αν κάποιος επιλέξει να κλέβει το κράτος τα επόμενα 22 χρόνια που αντιστοιχούν σε 8.333 ημέρες κατά 2 ευρώ την ημέρα, θα έχει με βεβαιότητα 100% κερδίσει 16.666 ευρώ έχοντας ρισκάρει να χάσει 10.000 ευρώ που έτσι κι αλλιώς δεν ήταν σίγουρο πως θα τα κερδίσει.

Εσείς κ. Βαρουφάκη τι θα επιλέγατε να κάνετε;

Ακόμη και αν τα δεκαχίλιαρα είναι 1.000 ή 10.000 το μήνα, οι πιθανότητες βελτιώνονται αλλά όχι και η πιθανότητα να επιλέξει κάποιος να πάρει στα επόμενα χρόνια 10.000 με υψηλό ρίσκο αβεβαιότητας έναντι 1000 ευρώ με βεβαιότητα 100% σε δόσεις αρχής γενομένης από σήμερα.

Αυτός είναι ένας απλός, απτός και αποδείξιμος λόγος που τα μέτρα που η κυβέρνηση παρουσιάζει για μεταρρυθμίσεις προκαλούν θυμηδία στην Ευρώπη και τα διεθνή μέσα ενημέρωσης.

Τα παραπάνω επιχειρήματα που παρέθεσα στηρίζονται σε απλές πρακτικές αποδείξεις που λαμβάνουν υπόψη τα κίνητρα των ανθρώπων.

Για τα ζητήματα αυτά έχουν γίνει εκτεταμένες μελέτες με βάση της οποίες κάποιοι επιστήμονες όπως ο Ντάνιελ Κάνεμαν έχουν κερδίσει βραβείο Νόμπελ*.

Από τα παραπάνω μπορεί κάποιος να κρίνει τη σοβαρότητα και ετοιμότητα με την οποία αντιμετωπίζει η κυβέρνηση διαπραγματεύσεις οι οποίες θα κρίνουν την οικονομική ή πολιτική κατάρρευση ή όχι της χώρας και την παραμονή ή όχι στο ευρώ.

Μια χώρα που είναι βαριά -κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά- ασθενής χρειάζεται ριζικές μεταρρυθμίσεις με πρώτη απ’ όλες αυτή που θα αφορά το υπ’ αριθμόν ένα δομικό πρόβλημα: Την αναλογία αυτή τη στιγμή 3 εκατ. συνταξιούχων και 2,5 εκατ. εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα που είναι και αυτό πάνω στο οποίο στηρίζεται ο δημόσιος.

Κύριοι αυτοκτονούμε και υμείς άδετε...

*ΣΗΜ: Ένα κλασικό πείραμα του Ντάνιελ Κάνεμαν είναι το εξής: «Αν είχατε να διαλέξετε ανάμεσα σε α) σίγουρο κέρδος 3.000 ευρώ και β) 80% πιθανότητα κέρδους 4.000 ευρώ και 20% πιθανότητα να μην κερδίσετε τίποτε, τι θα επιλέγατε;

Και αν είχατε να διαλέξετε ανάμεσα σε α) σίγουρο χάσιμο 3.000 ευρώ και β) 80% πιθανότητα να χάσετε 4.000 ευρώ και 20% πιθανότητα να μη χάσετε τίποτε, τι απόφαση θα παίρνατε;

Στο πρώτο ερώτημα οι περισσότεροι επιλέγουν το α) γιατί δεν θέλουν να ρισκάρουν, ενώ στο δεύτερο οι περισσότεροι επιλέγουν το β) γιατί θέλουν να ρισκάρουν. Μήπως το συμπέρασμα σας φαίνεται αντιφατικό; Δεν είναι όμως, σύμφωνα με τη θεωρία της πρόβλεψης των Kahneman και Tversky (1979) οι άνθρωποι αποφεύγουν το ρίσκο όταν επιζητούν κέρδος, αλλά επιλέγουν το ρίσκο για να αποφύγουν να χάσουν κάτι συγκεκριμένο.


Του Κ. Στούπα από το capital.gr