Το κόστος του τέλους ...

Το κόστος της αρχής, δηλαδή το κόστος εκείνου του πρώτου εξαμήνου με τον Βαρουφάκη, το γνωρίζουμε, έστω και κατά προσέγγιση: από τα 100 δισ., σύμφωνα με συντηρητικούς υπολογισμούς, έως ακόμη και τα 200, όπως το υπολογίζει ο Τόμας Βίζερ. Το κόστος του τέλους της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ δεν το γνωρίζουμε ακόμη. Ελπίζω μόνο να μην έχει τη μορφή μιας «εθνικής τραγωδίας», κατά το στερεότυπο. Να μην είναι, δηλαδή, μια ανεπανόρθωτη ζημία την οποία θα υποστεί η εθνική κυριαρχία. Ειλικρινά, το ελπίζω· διότι, ουαί και αλίμονο αν συμβεί το απευκταίο με την Τουρκία: η χώρα για μακρό διάστημα θα εγκλωβιστεί στη νοσηρή εσωστρέφεια του πληγωμένου εγωισμού και της έξαρσης του εθνικισμού, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για την ανάπτυξή της. Ο φόβος του τελικού κόστους είναι εύλογος, διότι αυτό που ζούμε εδώ και περίπου δύο μήνες μοιάζει να είναι το τέλος των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Μπορεί να διαρκέσει, μπορεί να είναι μακρόσυρτο και οδυνηρό· αυτό είναι όμως.


Είναι δύσκολο να μπορείς να πεις τι υπάρχει στο μυαλό του Πάνου Καμμένου. Δεν συμφωνώ και, πάντως, θα διακινδύνευα τρεις υποθέσεις, για να εξηγήσω την εκ μέρους του συστηματική υπονόμευση της κυβερνητικής γραμμής στα ελληνοτουρκικά: ότι αποσκοπεί σε ηρωική έξοδο, με «αναβάπτιση» στους εθνικούς αγώνες· ότι υποδαυλίζει την κρίση με την Τουρκία, με τον υπολογισμό ότι ο φόβος της Τουρκίας συσπειρώνει τον κόσμο γύρω από την κυβέρνηση· τέλος, ότι απλώς πάει «να το κάνει Κούγκι», κατά την τόσο προσφιλή του έκφραση, επειδή φοβάται ότι οι συνεταίροι του ετοιμάζονται να τον πουλήσουν, αφού η χρησιμότητά του γι’ αυτούς έχει πια εξαντληθεί. Τείνω να πιστέψω το τρίτο, καθώς είναι εξαρχής δεδομένο ότι ο Καμμένος δεν υπάρχει περίπτωση να παγιδευτεί στη θέση του θύματος χωρίς να το κάνει γήπεδο. Επομένως, τα καμώματα των τελευταίων ημερών είναι απειλές προς τον συνεταίρο του στην κυβέρνηση, απειλές που εντείνονται όσο και ο φόβος για το άδηλο μέλλον.

Αυτό το ρήγμα είχε σκοπό να γεφυρώσει το υπουργικό συμβούλιο, χθες. Αξίζει να παρατηρήσουμε, κατ’ αρχάς, μια αξιοσημείωτη συμμετρία στις δηλώσεις του πρωθυπουργού, η οποία θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως παραχώρηση στον Καμμένο. Ο πρωθυπουργός, συγκεκριμένα, κάλεσε προσωπικά τον Ερντογάν να παρέμβει (sic) στην τουρκική Δικαιοσύνη για την απελευθέρωση των δύο Ελλήνων στρατιωτικών. Συγγνώμη, αλλά το ίδιο ακριβώς δεν ζητεί και ο Ερντογάν από τον Τσίπρα; Προετοιμάζεται μήπως το έδαφος για τον συμψηφισμό των «2» με τους «8»; Το επισημαίνω, επειδή κάτι τέτοιο δεν θα χαλούσε καθόλου τον Καμμένο. Πάντως, η πρόθεση του Τσίπρα να κατευνάσει τον συνεταίρο του ήταν αναμφισβήτητη: όχι μόνο δεν ενοχλήθηκε ο πρωθυπουργός από τις αισχρές δηλώσεις του υπουργού Εθνικής Αμύνης προχθές, αλλά επέκρινε τον Κυριάκο Μητσοτάκη για την κριτική του στις δηλώσεις Καμμένου. Η κάλυψη, δηλαδή, ήταν πλήρης και με όλα τα προσχήματα.

Και πόσο θα αντέξει η αποκατασταθείσα ισορροπία, την οποία πέτυχε το υπουργικό συμβούλιο; Τρεις μέρες; Μπορεί να λέω πολύ. Αυτή άλλωστε ήταν η τέταρτη απόπειρα συγκόλλησης αφότου εκδηλώθηκε η απόκλιση των δύο κυβερνητικών εταίρων στο πεδίο της εξωτερικής και της αμυντικής πολιτικής. Δικαιολογημένα μπορεί ο καθένας να είναι δύσπιστος για την αντοχή της κυβερνητικής ισορροπίας. Αφότου η συνεργασία των δύο συμφώνησε στο παραμύθι περί «τέλους των μνημονίων» (το οποίο θα είναι η βάση της προεκλογικής πλατφόρμας τους), οι δύο εταίροι ανακάλυψαν ότι διαφωνούν στα υπόλοιπα. Από την ώρα ιδίως που τα λεγόμενα εθνικά παίρνουν την πρώτη θέση στην ατζέντα, τα συμφέροντα των δύο εταίρων αποκλίνουν. Είναι φυσικό να συμβαίνει, καθώς η ώσμωση των δύο λαϊκισμών, αριστερού και δεξιού, κάλυψε τις θέσεις τους για την οικονομία, το κράτος και τους θεσμούς. Ομως τα εθνικά, όπως τα ονομάζουμε με τον στόμφο της ανασφάλειάς μας, αγγίζουν τη βαθύτερη ιδεολογική ταυτότητα των δύο κομμάτων.

Είναι επίσης οι συνθήκες που ευνοούν την απόκλιση των συμφερόντων. Μετά την ιστορική kolotoumba και έπειτα από τέτοια επίδειξη μνημονιακής προθυμίας, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει απόλυτη ανάγκη από κάτι που θα του εξασφαλίσει τα εύσημα της Αριστεράς· εξ ου η απόπειρα λύσης του Μακεδονικού, με όρους οι οποίοι για τους ΑΝΕΛ ισοδυναμούν με πολιτική αυτοκτονία και τίποτε λιγότερο. Την ίδια ώρα, η κλιμάκωση της κρίσης στα ελληνοτουρκικά προσφέρει στους ΑΝΕΛ μια ευκαιρία επιβεβαίωσης της χρησιμότητάς τους, όπως το αντιλαμβάνονται*.

Με τέτοιες συνθήκες, λοιπόν, μπορούμε να μιλούμε για τέλος. Δύο δρόμους είχε η κυβερνητική συνεργασία: ο ένας εξαντλήθηκε, ο άλλος έκλεισε. Ο δρόμος της οικονομικής ανάκαμψης τελείωσε με το δήθεν τέλος των μνημονίων, που διατυμπανίζουν και οι δύο εταίροι. Ο δρόμος της διαφθοράς –της πάταξης της διαφθοράς, για να μην παρεξηγούμαι– έκλεισε ντροπιαστικά με το φιάσκο της Novartis. Μέχρι τις εκλογές, μένει πια μόνον ο δρόμος των εθνικών θεμάτων. Αυτόν όμως οι δύο εταίροι είναι αδύνατον να τον περπατήσουν μαζί!

*: Είναι παράδοξο και επικίνδυνο να βλέπει κάποιος ως ευκαιρία ένα ρόλο στο παιχνίδι που σκηνοθετεί ο Ερντογάν. Να θυμίσω όμως στον δυσπιστούντα αναγνώστη ότι η κατάσταση ΑΝΕΛ είναι, κατά βάση, μια κατάσταση του πνεύματος. Δεν είναι τυχαίο ότι αντιπρόεδρος του κόμματος είναι ο Παναγιώτης ο Σγουρίδης – ούτε επίσης το ότι υπάρχει τέτοια αξιοθαύμαστη ταύτιση απόψεων με τον Αντώναρο…

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΣΙΜΑΤΗΣ στην Κ