Το έξυπνο σύνθημα (σαν τη σίτα ένα πράμα...)

Η καλή συνάδελφος από την ΕΡΤ το έκανε απλό, να το καταλάβουν όλοι: «ο Μακρόν είναι κάτι σαν τον Στουρνάρα, με λίγο από Ποτάμι». Ετσι δεν γίνεται πάντα; Φέρνουμε τα πράγματα στα μέτρα μας και αντιμετωπίζουμε όλο τον κόσμο ως μία παραλλαγή ή προέκταση του δικού μας.

Α, όχι, αυτό δεν το κάνουν μόνο στο ΣΥΡΙΖΑ, στην κυβέρνηση και στην ΕΡΤ –ενίοτε δεν ξεχωρίζουν αυτά τα τρία. Στη χώρα μας τα πολιτικά κόμματα είναι σε θέση να σχολιάζουν τη μία Κυριακή το μήνυμα που στέλνει η Ανάσταση του Κυρίου και την άλλη το μήνυμα που στέλνει το γαλλικό εκλογικό σώμα. Εδώ και μία εβδομάδα τρωγόμαστε για τη Βενεζουέλα, την Ουρουγουάη και τη Γαλλία. Εχουν ένα δίκιο να παραπονιούνται οι Βρετανοί που δεν ασχοληθήκαμε μαζί τους, αλλά είναι άγνωστο πόσο ακόμα ο Κιμ μπορεί να περιμένει ένα ελληνικό κόμμα για να ασχοληθεί με την κορεατική χερσόνησο.



Ολοι, λοιπόν, οφείλουν να έχουν διαθέσιμη μία άποψη για τα πάντα. Τι θα κάνει, δηλαδή, ο Παπαδάκης; Θα το κλείσει το μαγαζί; Το πρόβλημα είναι ότι συχνά η ίδια άποψη πρέπει να λειτουργεί σε εντελώς διαφορετικές ή και αντικρουόμενες καταστάσεις. Nα είναι μία άποψη-πασπαρτού, unisex, με λάστιχο, ώστε να ταιριάζει παντού. Σε όλα τα νούμερα, είτε πρόκειται για μεγέθη, είτε για προσωπικότητες.
Η πιο δημοφιλής άποψη αυτού του είδους είναι εκείνη που λέει ότι «δεν είναι αυτή η Ευρώπη που ονειρευόμαστε». Βέβαια μία προφανής απάντηση είναι να προτείνεις, σε όποιον την εκφράζει, να δοκιμάσει την τύχη του κάπου αλλού μήπως και βρεθεί πιο κοντά στα όνειρά του. Ας πούμε στην υποσαχάρια ή στη Βόρεια Αφρική, στη Μέση Ανατολή, στην Κεντρική Ασία, στη Ρωσία, στη Λατινική Αμερική, τέλος πάντων σε σημεία του πλανήτη που δεν αγγίζει ο νεοφιλελευθερισμός. Διότι, δυστυχώς, τα καλά κομμάτια της Βορείου Αμερικής και της Ωκεανίας τα έχει μολύνει η αρρώστια.

Ομως, μισό λεπτό, γιατί δεν είναι αυτή η Ευρώπη που ονειρευόμαστε; Απλό. Πρώτα βάζεις τον νεοφιλελευθερισμό. Δεν χρειάζεται, βέβαια, να εξηγήσεις τι ακριβώς σημαίνει αυτό, ούτε να υποδείξεις το αντίθετο του. Διότι το αντίθετό θα μπορούσε να είναι η σοσιαλδημοκρατία, πλην όμως ως Αριστερά δεν μπορούμε να υποδείξουμε κάτι τέτοιο –μην τρελαθούμε κιόλας. Μετά ρίχνεις από πάνω κάτι για παγκοσμιοποίηση, για λαούς της Ευρώπης, για ιερατεία των Βρυξελλών. Στο τέλος παίρνεις μία απλή, φιλική προς το καφενείο, θεωρία που λειτουργεί σε κάθε περίπτωση. Δεν έχει σημασία αν πρόκειται για το ελληνικό δημοψήφισμα ή το Brexit, όπου οι Βρετανοί απέρριψαν τις πολιτικές που διεκδίκησαν οι έλληνες ψηφοφόροι. Οπως και ο Γάλλος, βέβαια, που ψήφισε Λεπέν ή Μελανσόν, δεν έχει το ίδιο κίνητρο με τον Ελληνα που ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ, θα ψηφίσει Ζωή ή Χρυσή Αυγή. Το «δεν είναι αυτή η Ευρώπη που ονειρευόμαστε» είναι η έξυπνη θεωρία (σαν τη σίτα) που ταιριάζει παντού. Και είναι τόσο έξυπνη, που δεν επιδέχεται άμεση απάντηση. Βγαίνει, ας πούμε, ο άλλος στον Παπαδάκη και λέει ότι η Ευρώπη έχει προδώσει τα όνειρα των λαών. Αν το πει στην τηλεόραση της Λιθουανίας, μπορεί να του πετάξει ντομάτες ο εικονολήπτης, αλλά στην Ελλάδα κάτι τέτοια λέγονται άνετα. Ποιος θα βγει να του απαντήσει; Ο Γιούνκερ ή ο Μαργαρίτης Σχοινάς; Η Ευρώπη είναι ο εύκολος στόχος του πολιτικού καιροσκόπου που βάζει απλοϊκά συνθήματα απέναντι σε πολύπλοκα ζητήματα. Ασφαλώς και η ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική αντιμετωπίζει στρεβλώσεις. Ομως, δεδομένων των ιστορικών συνθηκών, το οικοδόμημα που μοιραζόμαστε αποτελεί τη μεγαλύτερη κατάκτηση των ευρωπαϊκών λαών.

Το «δεν είναι αυτή η Ευρώπη που ονειρευόμαστε» είναι ένα χυδαίο, λαϊκίστικο και βολικό κλισέ που μπορεί να εκστομίζει εκ του ασφαλούς, ο οποιοσδήποτε. Και είναι λαϊκίστικο, διότι αν του ζητήσουν να περιγράψει την Ευρώπη που ονειρεύεται, αυτό που θα πει θα είναι είτε ανέφικτο, είτε θα αποτελεί τον εφιάλτη κάποιου άλλου. Είναι χυδαίο γιατί δημιουργεί σημεία κρίσης ακόμα και εκεί που δεν υπάρχουν, μετατρέποντας την πραγματική συζήτηση σε συνθήματα αρένας. Και είναι βολικό γιατί πουλάει τρελά, κάνει τεράστιο σουξέ στον κόσμο.


Του Κ. Γιαννακίδη στο Protagon.gr