Πρωτοπόρος και στη μετα-αλήθεια...

«Για να κατανοήσεις το μέλλον της Ευρώπης, χρειάζεται να στραφείς μακριά από τις μεγάλες δυνάμεις στο κέντρο της ηπείρου και να κοιτάξεις προσεκτικά όσα συμβαίνουν στην Αθήνα. Τα τελευταία 200 χρόνια η Ελλάδα ήταν στην πρώτη γραμμή της εξέλιξης της Ευρώπης», είχε γράψει πριν από μερικά χρόνια ο ιστορικός Μαρκ Μαζάουερ κι έφερε διάφορα παραδείγματα για να υποστηρίξει τη θέση του: «Στη δεκαετία του 1820 (...) η Ελλάδα έγινε ένα πρώιμο σύμβολο δραπέτευσης από τη φυλακή της αυτοκρατορίας. Η νίκη θα σήμαινε τον θρίαμβο της ελευθερίας όχι μόνο επί των Τούρκων αλλά και επί όλων των δυναστών που κρατούσαν υπόδουλους τόσους πολλούς Ευρωπαίους. (...) Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ελλάδα άνοιξε και πάλι τον δρόμο για το μέλλον της Ευρώπης. Μόνο που τώρα ήταν η σκοτεινή πλευρά της δημοκρατίας. (...) Η ελληνοτουρκική ανταλλαγή των πληθυσμών ήταν η μεγαλύτερη οργανωμένη μετακίνηση προσφύγων στην Ιστορία μέχρι τότε. (...) Τον χειμώνα του 1940-41 ήταν η πρώτη χώρα που αντεπιτέθηκε αποτελεσματικά κατά των δυνάμεων του Αξονα. (...) Μόλις λίγα χρόνια μετά την ήττα του Χίτλερ, η Ελλάδα βρέθηκε ξανά στο επίκεντρο της Ιστορίας, ως μέτωπο του Ψυχρού Πολέμου (...). Προανήγγειλε επίσης (μαζί με τη μετάβαση της Ισπανίας και της Πορτογαλίας στη δημοκρατία την ίδια εποχή) το παγκόσμιο κύμα εκδημοκρατισμού της δεκαετίας του 1980 και του ’90...». (Democracy’s Cradle, Rocking the World, New York Times, 29.7.2011).



Να συμπληρώσουμε λοιπόν σε αυτή την έξοχη ανάλυση, πως την εποχή που σε Ευρώπη και Αμερική δεν υποψιάζονταν καν την έννοια της «μετα-αλήθειας», στην Ελλάδα ήδη λιποθυμούσαν παιδάκια από την πείνα. Διαβάζαμε δακρύβρεχτα ρεπορτάζ για «σκηνές κατοχής έχουν αρχίσει να εκτυλίσσονται στα σχολεία λαϊκών συνοικιών, όπου, σύμφωνα με καταγγελίες σωματείων και φορέων του 7ου Διαμερίσματος του Δήμου Αθηναίων, σημειώνονται λιποθυμίες μικρών μαθητών από ασιτία!». Ακούγαμε σε τηλεοπτικά ρεπορτάζ (αυτά με την υποβλητική μουσική) ότι «επτά παιδιά μέσα σε λίγες μόλις ημέρες έχουν πέσει θύματα της ασιτίας. Σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων προσπαθούν να βοηθήσουν. Το ίδιο κάνουν και μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί...».

Ποια παιδιά; Σε ποια σχολεία; Τι απέγιναν; Κανείς δεν έμαθε. Το θέμα ήταν η συγκινησιακή φόρτιση του πληθυσμού και αυτό επιτεύχθηκε. Γράφαμε τότε ότι «για την προπαγάνδα της συγκίνησης, οι Αριστεροί ταγοί του έθνους έχουν ως καλύτερο σύμμαχο τα πιο... Δεξιά Μέσα. Ειδικά η ελληνική τηλεόραση θέλει δράματα, κουβεντολόι γι’ αυτά, οιμωγές και κατάρες. Γίνεται πολλαπλασιαστής κάθε δοξασίας που κυκλοφορεί στη χώρα κι έτσι, λέγε λέγε, έγινε δόγμα ότι κάπου στην Ελλάδα υπάρχουν παιδιά που λιποθυμούν από την πείνα. Προσοχή! Δεν επιχειρηματολογούν ότι δεν σιτίζονται καταλλήλως –που είναι μια τραγική αλλά πραγματική συνέπεια της κρίσης– αλλά ότι κυριολεκτικά σωριάζονται από την πείνα μέσα στις τάξεις τους». («Η προπαγάνδα της συγκίνησης», Καθημερινή 10.3.2016).

Το λεξικό της Οξφόρδης όρισε τη λέξη «μετα-αλήθεια» ως το «ουσιαστικό που αναφέρεται σε συνθήκες υπό τις οποίες τα αντικειμενικά γεγονότα έχουν μικρότερη επιρροή στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης από τις επικλήσεις προς το θυμικό και προς τις προσωπικές απόψεις». Αν ακολουθούσε τη συμβουλή του Μαζάουερ, η λέξη θα υπήρχε πολύ καιρό πριν από το 2016...

Του Π. Μανδραβέλη στην Κ.