Μεγάλε Μπούκουρα, ‘σ’ ωραίος!

Είναι δυσάρεστο να παρακολουθείς τον παρατεταμένο εξευτελισμό του άλλου, όσο αντιπαθής και αν είναι αυτός ― ας είναι και ο βουλευτής Μπούκουρας της Χρυσής Αυγής. Ωστόσο, το εμετικό του θεάματος, την περασμένη εβδομάδα στη Βουλή, αδυνατεί να σκεπάσει την κωμική διάσταση της παράστασης που έδωσε ο βουλευτής, ακριβώς επειδή, από πλευράς μου τουλάχιστον, η γνησιότητα των αισθημάτων που τον κατέκλυσαν δεν αμφισβητείται. Ολοφυρόμενος ο Μπούκουρας, ικέτευσε τους βουλευτές να τον λυπηθούν, επειδή εργάζεται από τα 15 του, όταν έμεινε ορφανός από πατέρα, και επειδή παραμένει επί 25 χρόνια νυμφευμένος με την ίδια γυναίκα. Το δε αποκορύφωμα της προσπάθειάς του να πείσει ότι δεν είναι φασίστας, αλλά ένας από εμάς, ήταν ο ισχυρισμός του: «εθνικιστή με έκανε ο Ανδρέας Παπανδρέου». Επικαλέσθηκε μάλιστα το ιστορικό σύνθημα «η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες».



Δεν αμφισβητώ ότι, όπως ισχυρίσθηκε, έτρεχε για το ΠΑΣΟΚ και σκαρφάλωνε στις κολώνες για να κρεμάει σημαίες με τον πράσινο ήλιο. Ομως, τα στοιχεία περί της πασοκικής πολιτικής καταγωγής του είναι προδήλως αντικρουόμενα. Πώς μπορεί να υποστηρίζει κάποιος, ο οποίος σεμνύνεται ότι εργάζεται αδιάκοπα από τα 15 του, ότι είναι ΠΑΣΟΚ; Αν κάτι πέτυχε το ΠΑΣΟΚ ήταν να νομιμοποιήσει ως δικαίωμα ανοικτό στον καθένα μας τη φιλοδοξία να παριστάνεις ότι εργάζεσαι –πού αλλού; στο Δημόσιο– και να πληρώνεσαι αδρά. (Κατά τούτο, ας σημειωθεί εν παρόδω, ο ελληνικός σοσιαλισμός υπερείχε του σοβιετικού, όπου οι μεν παρίσταναν ότι δούλευαν και οι δε παρίσταναν ότι τους πλήρωναν...). Επίσης, από πού κι ώς πού μπορεί να θεωρείται πασόκος κάποιος ο οποίος παραμένει 25 χρόνια με την ίδια γυναίκα; Ξεχνάμε το υπέρλαμπρο παράδειγμα του ιδρυτή; Ξεχνάμε πως η λατρεία των οπαδών του για το πρόσωπό του εκτοξεύθηκε στα ουράνια μετά το περίφημο νεύμα στην σκάλα του αεροπλάνου;

Από την άλλη πλευρά, να του αναγνωρίσω ότι αρνούμενος την ατομική ευθύνη της πολιτικής επιλογής του (εθνικιστής) τεκμηριώνει την αυθεντικότητα της πολιτικής καταγωγής του, διότι η κατάργηση της ατομικής ευθύνης στον δημόσιο βίο και το κράτος είναι πράγματι ένα από τα «επιτεύγματα» του ΠΑΣΟΚ. («Εγώ απλώς προεδρεύω», δεν είχε πει κάποτε ο ιδρυτής του κινήματος;). Ο Μπούκουρας είναι, λοιπόν, ΠΑΣΟΚ όταν υποστηρίζει ότι δεν έγινε εθνικιστής, αλλά τον έκανε ο Ανδρέας Παπανδρέου. Διεκδικεί το δικαίωμα η δική του ελεύθερη επιλογή να μη συνεπάγεται ευθύνες.

Αλλά για να σοβαρευτώ (όσο μου είναι δυνατόν...), ας διαχωρίσουμε δύο έννοιες διακριτές κατά τη δική μου αντίληψη: άλλο το ΠΑΣΟΚ και άλλο πράγμα η «πασοκαρία». Η δεύτερη, έστω και αν χρησιμοποιούμε έναν μεταγενέστερο όρο για να την ορίσουμε, προϋπήρχε. Η επιτυχία του ευφυούς, αμοραλιστή και αδίστακτου Ανδρέα Παπανδρέου ήταν ότι την μετέπλασε σε πολιτική έκφραση. Αν φορτώνουμε την εξαχρείωση της νοοτροπίας μας και την εξαθλίωση των θεσμών μας αποκλειστικά στο ΠΑΣΟΚ, δεν διαφέρουμε από τον Μπούκουρα, όταν ισχυρίζεται ότι τον έκανε εθνικιστή ο Ανδρέας Παπανδρέου.

Ο απλοϊκός και ρηχός εθνικισμός του Ελληνάρα, ο βασιζόμενος σε μια ανεδαφική αντίληψη περί της ιστορικής ανωτερότητάς του, έχει τις ρίζες του στην προβληματική εθνική ιδεολογία μας. Την εκμεταλλεύθηκαν για τους σκοπούς τους τόσο η Αριστερά όσο και η Δεξιά. Από το ΕΑΜ, το ΠΑΣΟΚ, τον Γλέζο και τον ΣΥΡΙΖΑ ώς τη Δεξιά, τη χούντα και τους Ψεκασμένους, όλοι τους έχτισαν επάνω στον μύθο της συνέχειας, με τον οποίο καλύψαμε τα κενά που αποκαλύπτει η μελέτη της ιστορικής πραγματικότητας. Ο μύθος ήταν, βέβαια, απαραίτητος κατά τον 19ο αιώνα, την εποχή της εθνικής ολοκλήρωσης, όταν είχαμε συμπαγείς πληθυσμούς με ελληνική συνείδηση εκτός των ορίων της ελληνικής επικρατείας. Σήμερα, όμως, είναι εμπόδιο για την προσαρμογή μας στη διεθνή πραγματικότητα. Παράγει αγράμματους κομπλεξικούς, που αισθάνονται (και είναι ειλικρινείς, δυστυχώς...) ότι ο κόσμος μας χρωστάει.

Ακόμη και σήμερα, λ.χ., δεν τολμούμε να αγγίξουμε το γεγονός ότι, στρατιωτικά, η επανάσταση του 1821 απέτυχε πλήρως· ότι η ανεξαρτησία μας είναι, στην πραγματικότητα, υποπροϊόν του ανταγωνισμού της αγγλικής και της ρωσικής πολιτικής στο Ανατολικό Ζήτημα. Θυμίζω εδώ (και χρησιμοποιώ το ρήμα με σκοπίμως ειρωνική διάθεση...) ότι Αγγλοι και Γάλλοι έστειλαν τους στόλους τους στο Ναυαρίνο, όταν πληροφορήθηκαν «εξωδίκως» ότι, στην περίπτωση εξανδραποδισμού του πληθυσμού της Πελοποννήσου από τον Ιμπραήμ, η Ρωσία θα επενέβαινε. Οσο για την ανεξαρτησία, αυτή μας την προσέφεραν οι Αγγλοι για να μην γίνει η Ελλάδα ζώνη επιρροής των Ρώσων, όταν οι τελευταίοι έφθασαν με τον στρατό τους ώς την Αδριανούπολη προκειμένου να επιβάλουν την αναγνώριση της ελληνικής αυτονομίας εντός των ορίων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Το χειρότερο που έκανε η προσκόλληση στον μύθο της συνέχειας είναι ότι μας έδωσε μια αβάσιμη υπερηφάνεια, ενώ μας στέρησε μια υπερηφάνεια που πράγματι αξίζουμε και η οποία θα έπρεπε να βασίζεται στη συνέχεια της γλώσσας μας: της γλώσσας στην οποία έχουν διατυπωθεί τα θεμελιώδη κείμενα του Δυτικού Πολιτισμού. Προτιμήσαμε την ευκολία του μύθου και γυρίσαμε την πλάτη στη δύναμη της πραγματικότητας, στη δύναμη μιας γλώσσας που δημιούργησε ένα έθνος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της στάσης μας, είναι η θέση που έχουμε διεθνώς στον τομέα των κλασικών σπουδών, ενώ την ίδια ώρα οι γελοίες προτομές των τραγικών που φιλοτεχνήθηκαν «επί δημαρχίας Δ. Λ. Αβραμοπούλου» (βεβαίως!) στέκονται σήμερα στην είσοδο του Εθνικού Κήπου.

Ενα άλλο παράδειγμα βρίσκεται στο ίδιο το όνομα του εθνικιστή Μπούκουρα. Μόλις προχθές διατρέχοντας ένα βιβλίο για τους Αρβανίτες, βρήκα μια εκτεταμένη αναφορά στα «Μνημεία Ελληνικής Ιστορίας» του ιστορικού του 19ου αιώνα Κωνσταντίνου Σάθα, όπου καταγράφονται τα ονόματα των Αλβανών (Αρβανιτών) στρατιωτών που μίσθωναν οι Ενετοί κατά τον 15ο και 16ο αιώνα. Προέρχονται από τα επίσημα αρχεία της «Γαληνοτάτης» και, ανάμεσά τους, εντοπίζεται και το όνομα «Μπούκουρας», που σημαίνει –παρακαλώ – «ωραίος». Οπότε, ας μου επιτραπεί να αναφωνήσω: μεγάλε Μπούκουρα, ‘σ’ ωραίος!

Αν στ’ αλήθεια είχαμε επίγνωση αυτού που μας έκανε έθνος και το τιμούσαμε, σήμερα η ελληνική εκπαίδευση δεν θα κατατασσόταν τελευταία στην Ευρώπη των «28», όπου την πρώτη θέση κατέχει η Φινλανδία των πέντε εκατομμυρίων κατοίκων. Θα είχαμε επενδύσει στη δύναμη του πραγματικού, όχι στο φαντασιακό της παρωχημένης εθνικής ιδεολογίας μας. Ισως μάλιστα να μην είχαμε μια Βουλή, όπου εξέχουσα θέση κατέχει ένας «Τραμπάκουλας» από τα Τρίκαλα, ονόματι Ταμήλος, ο οποίος διεκήρυξε από το βήμα της Βουλής μόλις την περασμένη Παρασκευή: «Εχουμε βρει την Ιθάκη και θα διώξουμε την τρόικα, όπως ο Οδυσσέας τους μνηστήρες της Κλεοπάτρας»...
Του Στ. Κασιμάτη από την Κ